3: Barbara - żona Ryszarda, ok. 21 lat Patrycja - panna, fryzjerka, ok. 38 lat Pani Dickson - matka Ryszarda, ok. 60 lat
MĘSKICH
4: Ryszard Biggins - inżynier zainteresowany polityką, ok. 40 lat Alek Hardy - malarz pokojowy onże murarz, ok. 28 lat Pan Kuku - czyściciel okien, ok. 28 lat, wyglądający na znacznie więcej Dr Jones - lekarz, poseł do Parlamentu, ok. 40 lat
DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH
+ Stwory + Tłum
ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH
Sztuka w 3 aktach (4 obrazach) z fantastycznymi wstawkami.
MIEJSCA AKCJI
Rzecz dzieje się w latach 60 tych XX wieku, w Londynie.
Akt I - Trilby Road gdzieś na przedmieściu Londynu. Jadalnia w małym domku szeregowym. Po stronie kominka pokój urządzony w konwencjonalnym, drobnomieszczańskim stylu, jednak przeciwległą ścianę, spowitą w nienaturalny mrok, wypełniają absurdalnie spiętrzone kredensy i krzywe półki, jak w „Króliczej Norze” opisanej w „Alicji w Krainie Czarów”. Tu i ówdzie wiszą na kołkach najbardziej nieprawdopodobne przedmioty. Dwoje drzwi, jedne niezwykle wysokie, drugie nadzwyczaj niskie.
Akt II, Obraz pierwszy - Mieszkanie śródmiejskie w dzielnicy Londynu zwanej Chelsea, zamieszkałej głównie przez artystów. Wielki, pusty pokój z drzwiami wychodzącymi na żelazny balkon w głębi. Drzwi na prawo otwierają się do komórki przerobionej na kuchnię. Widać częściowo wielką lodówkę. Po lewej stronie szeroki łuk prowadzi do wewnętrznej klatki schodowej. Podłogi przykryte papierami i jutowymi workami. Pod ścianami stoją drabiny. Puste puszki po Jarbie. W środku pokoju piętrzy się kilka sztuk mebli przykrytych od kurzu szmatami. Niezwykle wielki czajnik stoi na brzegu malej skrzyneczki.
Akt II, Obraz drugi - To samo mieszkanie w tydzień później, po południu. Pokój wzorowo wysprzątany. Amerykańskie biurko ze starannie ułożonymi bloczkami i katalogami zajmuje środek pokoju. W jednym kącie tapczan, wielkie meble Flossie - odsłonięte - stoją pod ścianami. Na niskim stoliku koło kanapy ustawiono na tacy kieliszki, a na ruchomym stoliku talerzyki i półmiski.
Akt III - Popołudnie późną wiosną. Od aktu pierwszego minął rok. Jadalnia na Trilby Road. Te same meble, inaczej ustawione. Ściany pomalowano na biało; koszmarne kredensy i nieprawdopodobne przedmioty znikły. Okno w głębi wychodzące na ogród jest szeroko otwarte; widać przez nie kwitnące drzewko migdałowe. Drzwi do sieni także stoją otworem.
ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY
Namalowana na ścianie róża, a później plakat ogłaszający zebranie polityczne - jako dwa porządki percepcji: snu i jawy.
ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE
Na kanwie Alicji w krainie czarów Lewisa Carrolla.
JĘZYK
OGÓLNIE
Proza.
CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA
Język zrozumiały, czyta się gładko. Dialogi żywe, absurdalne, zabawne i z dystansem.
Karierowiczostwo, pogoń za pieniędzmi i sławą. Indywidualizm. Problemy społeczne ludzi napływowych, migrujących do wielkich miast.
D.G.
Czy wchodząc w etap tzw. dorosłości trzeba kompletnie wyzwolić się z dziecięcej wyobraźni? Jak funkcjonować w „dojrzałym” świecie i nie pozbawić się świeżego spojrzenia, dociekliwości i ciekawości świata? A przy tym nie zostać skrzywdzonym, wykorzystanym przez tę swego rodzaju naiwność? Czy za wszelką cenę musimy trzymać się znanych definicji? Musimy się dopasować do panujących norm? Zredefiniujmy takie skostniałe określenia jak: „mąż”, „żona”, „głos rozsądku”. Co to właściwie znaczy?
E.O.
Dramat jest opowieścią na granicy snu i jawy. Opowiada o wkraczaniu w dorosłość i odkrywaniu własnej seksualności. W związku z tym, z mojego punktu widzenia, łatwo go powiązać z zaburzeniami rzeczywistości. W szczególności postać Barbary można czytać przez pryzmat zachowań osoby chorującej na schizofrenię. Wątek osobowości schizofrenicznej jest dla mnie tym bardziej pociągający, że zaburzenie to kształtuje się najczęściej w momencie wkraczania w dorosłość i długo nie jest zauważalne dla osób z zewnątrz. To świat wewnętrzny osobny chorującej rozrasta się nieproporcjonalnie wobec zewnętrznych doświadczeń i przeżyć. Scena picia herbaty z Alicji w krainie czarów w towarzystwie absurdalnych dziwaków jest bardzo bliska urojeniom schizofreników - uczestniczenie i dialogowanie w sytuacjach, w których w rzeczywistości nie ma nikogo poza nami.
Duże skupienie na wątku seksualnym - temat miłości, gwałtu, odkrywania swojej seksualności - umożliwia przyjrzenie się przestępstwom seksualnych na osobach chorych psychicznie oraz funkcjonowaniu żeńskich oddziałów psychiatrycznych.
W bardziej uniwersalnym czytaniu dramatu można przeanalizować równoległe istnienie potrzeby realizacji prozy życia i tęsknoty za romantycznymi uniesieniami.
Można również postawić sobie pytanie co znaczy i czym jest „kraina czarów”? I jeśli istnieje, to czy odnosi się do ważnych, fundamentalnych wartości czy jest z porządku i logiki snu?
K.W.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE
Postaci mocno korespondują z powieścią Alicją w Krainie Czarów Lewisa Carrolla.
D.G.
Bardzo sprawnie skonstruowane postaci: wielowymiarowe, niebanalne, nieprzewidywalne.
E.O.
Ciekawe postacie - jedne śliskie i lepkie, drugie pozornie naiwne lub głupie. Dramat pozwala na przerysowanie, groteskę, absurdalne gesty, tiki nerwowe, osobliwości - jest w czym szukać środków wyrazu dla tych niecodziennych bohaterów.
K.W.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE
Pojawiają się stwory z Alicji w Krainie Czarów Lewisa Carrolla.
Autorka sugeruje rozbudowane, skomplikowane scenografię i kostiumy.
D.G.
Ogromne możliwości. Zapewne każda realizacja tej sztuki będzie się różniła od poprzedniej.
E.O.
Bardzo duże możliwości inscenizacyjne - wszystko może być umowne albo oparte na sztukach wizualnych, mapingu. Duże pole do popisu dla wyobraźni realizatorów.
K.W.
UWAGI DODATKOWE
Dramat ma potencjał feministyczny, wymaga jednak sporej adaptacji.
D.G.
Brak.
E.O.
Dramat przywołuje mi na myśl głównie fotografie: Diane Arbus (Untitled), ludzi z kadrów Nan Goldin lub autoportrety Anthony’ego Goicolea, często multiplikowane i montowane komputerowo. Równie mocno, jako inspiracja, działają dzieła surrealistów.
K.W.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
DATA POWSTANIA
1950
WYDANIE
Kuncewiczowa Maria, Dziękuję za różę, w: Dialog, 1963, nr 2, s. 20-46, ISSN 0012-2041
DOSTĘPNOŚĆ
w bibliotekach
PRAPREMIERA
1956 - Ognisko Polskie, Londyn, reż. Wiliam Jay (dzięki staraniom Ośrodka Pisarzy na Wygnaniu PEN)
INNE WAŻNE REALIZACJE
19.08.2007 - polska prapremiera, Kuncewiczówka, Kazimierz Dolny, adaptacji i Prolog do przedstawienia - Wanda Konopińska-Michalak (kierująca Domem Kuncewiczów), reż. zbiorowa, obsada: wolontariusze
