rówieśniczki panny młodej, nastolatki: Józia - zwana generałem Janka Frania Mania Lili Muszka Lunia Julja
MĘSKICH
0 (wspomina się jedynie co jakiś czas pana młodego: Władysława)
DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH
5 (również płci żeńskiej):
dzieci: Ziunia Mysia Wisia
służba: Służąca I Służąca II
ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH
Jednoaktówka, 12 scen.
MIEJSCA AKCJI
Wigilia ślubu w zamożnym mieszczańskim domu. Pokoik panieński Tosi umeblowany na biało. Weselne bibeloty – białe kwiaty, kokardy i gołębie. Świece w kandelabrach.
Scena przedstawia pokoik panieński Tosi, jasny i czysty. Na lewo łóżko białe, zasłane koronkową kapą, nad niem białe firanki; łóżko zastawione do połowy białym parawanikiem (…)
ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY
Manekin z suknią ślubną na środku pokoju. Ubranie Janki w jej pierwszym wejściu – jedyne ciemne ubranie dramatu. Fortepian.
W pokoju porozstawiane białe meble, małe białe bióreczko, na niem fotografia mężczyzny bardzo przystojnego. Nad łóżkiem Niepokalane Poczęcie Murilla, na lewo od widzów tualetka podszyta gipiurą, lustro, małe, przyrządy tualetowe, na pierwszym planie dwa foteliki i stolik. Po prawej, plan trzeci, ukośno, pianino jasne udrapowane jasną tkaniną. Na niem palma i jakaś biała grupa — na stolikach duże kosze z samych białych kwiatów i paproci, ozdobione gołębiami j kokardami z białego tarlatanu — świece w kandelabrach srebrnych błękitne. Dwie lampy białe z mlecznemi kloszami, zapalone. Na środku pokoju manekin, na nim wspaniała ślubna suknia z trenem, wieniec i welon. Wogóle wrażenie bieli, jasności, wesela.
ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE
Podczas dziewiczego wieczoru Julia gra gawrota i walca. Dziewczyny śpiewają piosenkę o sukni ślubnej, tańczą lansyera, menueta.
Nad łóżkiem w pokoju wisi Niepokalane Poczęcie Bartolomé Estebana Murillo.
JĘZYK
OGÓLNIE
Proza.
CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA
Język jest dość współczesny, choć niepozbawiony słów współcześnie nieużywanych (głównie dotyczących elementów ubioru, które dziś już nie funkcjonują). Dialogi żywe. W czytaniu trochę męczący, chwilami mało treści, a słów potok.
Podejście do wychodzenia za mąż nie zmieniło się aż tak bardzo od czasów Zapolskiej, niestety. Znajdziemy tu odwieczne rady matek i babek, jak ustawić męża tak, aby był przydatny kobiecie. Rady przekazywane współcześnie nie tylko w pokoleniowym łańcuchu, ale również w książkach, filmach, w tzw. „kobiecej” telewizji.
Interesujący temat to małżeństwo jako sprawa społeczno-ekonomiczna, a zarazem pozornie osobista. Spektakl można zbudować z samych fotografii ślubnych.
Dziecięcy zachwyt nad baśniowością ślubu, nad suknią księżniczki i ślubem jako marzeniem każdej dziewczynki i dziewczyny połączony jest tu z brakiem świadomości jakichkolwiek konsekwencji zamążpójścia. Ślub jest tylko zabawą dla nastoletnich panien młodych. Tylko co potem?
M.J.
Niewiele zmieniły się na przestrzeni lat dziewczyńskie rytuały i konwenanse związane z wieczorem panieńskim, czyli dziewiczym wieczorem. Suknia ślubna jest niczym ołtarz, do którego modlą się niezamężne od najmłodszych lat. Tłumią tym samym zalewającą je żółć, żal, że to jeszcze nie ich czas na przeżycie najważniejszego dnia w ich życiu.
Co jeśli wybranek serca żeni się z nią dla pieniędzy?
E.O.
W zestawieniu ze współczesnością można się zastanawiać, po co w ogóle, w dość dyskusyjnej formie, została zachowana tradycja wieczoru panieńskiego skoro aranżowane małżeństwa w Polsce są już raczej rzadkością. Ludzie biorą ślub z wyboru, co jednak nie zawsze jest równoznaczne ze ślubem z miłości.
W dramacie istnieje też ciekawy wątek Józi, zwanej generałem, dzięki któremu możemy szukać powiązań z tematem transseksualizmu.
Można też doszukać się tematu zemsty. Mnie osobiście ten tekst krzyżuje się z filmem Quentina Tarantino Kill Bill, ale to już subiektywna interpretacja.
K.W.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE
Moim zdaniem role wymagają od aktorek dystansu i poczucia humoru. Bohaterki grane dosłownie staną się płaskie, ale jeśli każdej z nich pozwolić na odrobinę dystansu do świata i samej siebie, to można liczyć na rarytas.
Średnia wieku uczestniczek wieczoru panieńskiego jest niska – dorosłe aktorki grające dzieci, nawet przy filigranowej budowie, mogą być nieznośne w odbiorze. Warto zastanowić się nad środkami aktorskimi, aby nie spłycić tego do przekłamanej obyczajówki.
K.W
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE
Kwestia obsadzenia w rolach małych dziewczynek – trzeba ją szczególnie przemyśleć.
Poza tym suknia, jako axis mundi, totem kobiecego świata, totem rytuału przejścia. Zamiast skupiać akcję wokół mężczyzny (pana młodego), może warto ją nakierować na totem.
M.J.
Brak uwag.
E.O.
Żadnych cudów i zjawisk nadprzyrodzonych.
K.W.
UWAGI DODATKOWE
Mężczyzna jest tu postacią pozornie ważną.
M.J.
Brak uwag.
E.O.
Brak uwag.
K.W.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
DATA POWSTANIA
1899
WYDANIE
Zapolska Gabriela, Dziewiczy wieczór. Akwarela sceniczna w jednym akcie, Spółka Nakładowa „Odrodzenie”, Lwów 1927
