2: Chłopiec Paweł - mąż Urszuli, przewoźnik przez rzekę
DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH
0
ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH
Jednoaktówka, bez podziału na sceny.
MIEJSCA AKCJI
Jedność miejsca, czasu i akcji. Szopa nad rzeką, na wsi, w trakcie burzy. Przez okno widać rzekę, bohaterowie obserwują przepływającą przez nią łódź.
ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY
Grają tu głównie dźwięki. Zaraz obok domu płynie rzeka, która jest ważną bohaterką dramatu, choć nie jest postacią.
Nóż - Dziewczyna mówi, że potrzebuje go, ponieważ pasek się nie daje rozwiązać i trzeba go rozciąć; Paweł jej nie dowierza; pod koniec okazuje się, że Dziewczyna tym nożem obcięła sobie warkocze.
Rzeka jest Styksem. Bezimienni młodzi (Chłopak i Dziewczyna), którzy utracili wiarę w ludzi, w sens życia są nieżyjący, jakby umarli. Chcą się przeprawić. Świat nie sprzyja, pogoda brzydka, ale oni mają już dość życia po tej stronie rzeki. Ta rzeka to także Delta Kornéla Mundruczó.
Urszula i Paweł to z kolei bohaterowie Struktury Kryształu Krzysztofa Zanussiego. I tak jak Paweł, analogicznie do Jana, jest ciekawym bohaterem, tak Urszula, podobnie jak Anna Zanussiego, jest dobrotliwą kobietą, niosąca ukojenie w naiwności i prostocie. Ukojenie niespokojnemu umysłowi Pawła, Charona pobliskiej rzeki.
M.J.
O tym, że trawa jest zawsze bardziej zielona tam, gdzie nas nie ma. Czasem to jest nasze wyobrażenie, a czasem - rzeczywistość. W tym dramacie właściwie nie ma ekstremów (ani wojny, ani przemocy), a jednak i Chłopiec, i Dziewczyna duszą się po tej stronie rzeki. Nie poznajemy dokładnie powodów ich chęci ucieczki, ale wiemy, że oboje są gotowi choćby popełnić samobójstwo. Paweł też opowiada, że kiedyś uciekł. Nie są to jednak ucieczki z tchórzostwa, raczej decyzje podejmowane w wyniku jawnego bezsensu dalszej konfrontacji.
Jest jakaś szersza, być może aluzyjna, perspektywa zarówno w rzece, jak i w burzy, ale też w Pawle w roli przewoźnika… Przyjęcie nowego imienia przez Dziewczynę, obcięcie włosów, naleganie Chłopaka, żeby przeprawa odbyła się koniecznie dzisiaj… Nasuwa to na myśl i emigrację, i życie w ukryciu, i jakieś groźby w tle (społeczne? polityczne?).
U.K.
Krótka melancholijna opowiastka o dwójce młodych ludzi na gigancie, szukających lepszego życia, którzy przypadkowo trafiają pod dach dobrych ludzi.
E.O.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE
Postaci są dość zwyczajne, tzw. „żyćko”, bardzo stereotypowe w kontekście genderowym. W związku z czym, niestety, postaci męskie są ważniejsze i mają więcej ciekawych rzeczy do powiedzenia…
M.J.
Szczątkowa charakterystyka i konstrukcja postaci. Bardzo wiele niedomówień.
U.K.
Postaci tajemnicze, nie odkrywają przed sobą wszystkich kart. Poznajemy ich historie szczątkowo. I dobrze, w przeciwnym razie byłoby nudno.
E.O.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE
Dramat został napisany jako słuchowisko, ale posiada wiele elementów działających na wyobraźnię przestrzenną i audiowizualną, które można bardzo ciekawie wykorzystać na scenie. Sama rzeka jest też interesującym obiektem-bohaterką.
M.J.
Tekst napisany na potrzeby radia, lecz możliwy do zrealizowania na scenie.
U.K.
Sztuka jest napisana jako słuchowisko. Przeniesienie jej na scenę wiązałoby się ze znalezieniem szeregu rozwiązań na rwącą rzekę, burzę, ulewę itd.
E.O.
UWAGI DODATKOWE
Auderska podejmuje próbę analizy tzw. „kobiecej natury” czy „kobiet”, wkładając te rozważania w usta męskich bohaterów. Jest to nieporadne i jakieś płaskie, powierzchowne. I oczywiście jestem wściekła o przyrównywanie kobiet do zwierząt, których nie da się oswoić, z których żadno […] nie jest przyjacielem człowieka. Kobiety i ludzie - niekończąca się opowieść…
M.J.
Brak.
U.K.
Pewnie lepsze do słuchania niż czytania i oglądania. Może być to ciekawa propozycja dla młodzieży.
E.O.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
DATA POWSTANIA
1958 (publikacja w Dialogu)
WYDANIE
Auderska Halina, Na tamten brzeg, w: Dialog, 1958, nr 4, s. 93-103, ISSN 0012-2041
DOSTĘPNOŚĆ
w bibliotekach
PRAPREMIERA
23.04.1958 - Teatr Polskiego Radia, reż. Natalia Szydłowska
INNE WAŻNE REALIZACJE
brak informacji
CIEKAWOSTKI
W Dialogu pod tytułem dramatu widnieje dopisek: II nagroda na konkursie Polskiego Radia.
