30 + bliżej nieokreślona liczba ludzi kolorowych, mężczyzn, kobiet, żołnierzy, panów od stolików, delegatów, panów, dam, oficerów, dyplomatów oraz Czarnych Wojsk.
KOBIECYCH
12: Dziewczynka, której się śni Matka Ewa Dama 1-sza Dama 2-ga Dama 3-cia Kolorowa kobieta 1-sza Kolorowa kobieta 2-ga Kolorowa kobieta 3-cia Kolorowa kobieta 4-ta Gruba Pani z komitetu Panienka z komitetu
MĘSKICH
17: Człowiek, którego dziewczynka w życiu kocha Wysłaniec Młody oficer Wódz Czarnych Wojsk Pan od osobnego stolika Starszy pan w cylindrze Drugi pan z tłumu Pan 1-szy Pan 2-gi Pan 3-ci Generał Dyplomata Wysoki pan z komitetu Młody człowiek z komitetu Pan z balu 1-szy Pan z balu 2-gi Pan z balu 3-ci
DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH
1: Zielony Pajac, który powinien wisieć na lampie
+ bliżej nieokreślona liczba ludzi kolorowych, mężczyzn, kobiet, żołnierzy, panów od stolików, delegatów, panów, dam, oficerów, dyplomatów oraz Czarnych Wojsk
ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH
VII obrazów bez podziału na części
MIEJSCA AKCJI
Obraz I - pokój dziewczynki, ciepły i kolorowy: Od lampy, palącej się pod wzorzystym abażurem, jest jasno. Od barwnych dywanów na podłodze jest cicho. Tylko za wielkiem oknem, złożonem z drobniutkich szybek, jest zupełnie ciemno.
Obraz II: Ulica. Szeregi niewielkich domków, niknących w dali po obu stronach. Parę ich rozsypanych na przodzie. Są ciemne. Mają śmieszne śpiczaste dachy. Każdy ma drzwi. Okienka szerokie z różnokolorowych szybek. Jeden na boku z prawej strony ma okienka tylko czerwone. Wszystkie są oświetlone z wewnątrz. Niebo jest ciemno-błękitne. I cała ulica jest ciemno-błękitna.
Obraz III: Noc. Ulica. Z dwóch stron ciągną się rzędy wysokich domów. Okna są oświetlone, ale nie widać ludzi. Jest prawdziwe miasto, choć we śnie. Warszawa. Trudno jest określić, jaka to jest ulica. Zresztą to wszystko jedno. Jest na pewno w Warszawie. Palą się latarnie. Numery bram są oświetlone.
Obraz IV - pokój: Gdzie jest, jaki to pokój nie wiadomo. Jest bowiem ciemno. Tylko jedna szeroka smuga światła pada na ukos poprzez mrok. Oświetla część długiego ciemnego posłania (…).
Obraz V: Okrągła, biała sala bez okien. Po obu stronach rzędy stolików. Na każdym stoliku pali się lampka z zielonym kloszem. Wgłębi jeden stolik osobno. Na nim również lampka z zielonym kloszem i telefon. Zrazu jest ciemno. Palą się tytko zielone lampki. Później zapalają się wielkie lampy u sufitu. Robi się bardzo jasno.
Obraz VI: Saski Plac w Warszawie. Kawał placu między jednym a drugim skrzydłem Sztabu Generalnego. W ciemnych mgłach majaczy pomnik Księcia Józefa Poniatowskiego. Pali się parę latarń, takich, których może naprawdę nie ma.
Obraz VII - sala balowa: Widać część sali. Białe ściany, białe marmurowe kolumny. Od razu jest jasno. U góry pali się tysiąc lamp. Dwoje drzwi — z prawej strony — z lewej strony. Pośrodku wysoko wielki zegar ścienny. Posadzka lśniąca. Za sceną słychać dźwięki orkiestry nieco ściszone. Jedna po drugiej przewijają się najbardziej znane melodje. Po sali uwija się parę wystrojonych pań, paru panów we frakach. Na piersiach przypięte mają kolorowe rozetki - odznaka komitetowa, czy też gospodarzy balu. Kręci się też paru robotników. Przenoszą drabiny — pod kierunkiem osób z komitetu upinają girlandy zieleni i kwiatów. Kolorowe chorągiewki na ścianach.
ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY
Kłębki wełny - w pierwszym obrazie Dziewczynka, której się śni, oraz Ewa zwijają je, żeby pokonać strach.
Bukiet czerwonych kwiatów - Tymi kwiatami Dziewczynka, której się śni, ma obudzić Księcia. Trzeba obudzić książęcego konia, trzeba mu rzucić pod kopyta czerwonych kwiatów.
Krzyż, który Dziewczynka otrzymuje od Młodego oficera i ma zanieść go Księciu, a przypina go Zielonemu Pajacowi, który powinien wisieć na lampie.
ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE
Obraz I - taniec schimmy. Obraz III - na skrzypcach grana jest piosenka żołnierska Rozkwitały pęki białych róż. Obraz VI - słychać głosy małych, smutnych, przenikliwych trąbek.
JĘZYK
OGÓLNIE
Proza.
CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA
Język zrozumiały współcześnie. Przewaga żywych dialogów pełnych niedopowiedzeń i symbolizmu.
Zagrożenie wybuchem trzeciej wojny światowej. Konsumpcjonizm, bezrefleksyjne przyjmowanie wszelkich wygód płynących z kapitalizmu, bez znajomości konsekwencji. Globalizacja.
D.G.
Koszmarny sen Dziewczynki, w jakim uczestniczymy, jej szczególna misja obudzenia zastygłego w pomniku Księcia, jej działania, które nie przynoszą żadnego rezultatu - wszystko to przypomina powieści Franza Kafki.
Obawa przed rodzącymi się ruchami faszystowskimi.
A.K.
Dramat można powiązać z masowym odczuwaniem strachu i społeczną potrzebą bycia zastraszanym, we współczesnym świecie mamy inspirujące dla tego dramatu figury takie jak m.in. papież lub Putin.
Polski sejm i jego obrady również mogą posłużyć za inspirację.
Na pewno użyteczne będą wszelkie zapisy - książki, eseje - dotyczące świadomego snu i metod pracy ze śniącym ciałem.
Tekst dramatu można również powiązać z szamanizmem i medytacją w zestawieniu z zimną polityką.
K.W.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE
Główna aktorka powinna z wyglądu przypominać naprawdę małą dziewczynkę.
D.G.
Ciekawe postaci, zbudowane na mocnych kontrastach. Postać Pajaca jest abstrakcyjną figurą. Może być każdym, everymanem, może być jej sumieniem - daje nieskończone możliwości do aktorskiej interpretacji.
A.K.
Postać Pajaca jest intrygująca, może on być np. alter ego Dziewczynki, odbiciem wszystkich jej mroków i lęków.
Wszystkie postacie dość karykaturalne, trochę wyjęte z teatru Kantora, mające w sobie jakiś element śmierci lub nieistnienia, ale równocześnie z dużym ładunkiem emocjonalnym. Są obciążone bagażem własnej przeszłości, własnej pamięci, własnych wspomnień, a jednocześnie - zbudowane z cudzych wspomnień o nich samych.
K.W.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE
Dramat ma bardzo rozbudowaną scenografię i oświetlenie.
D.G.
Przestrzeń oniryczna, która daje olbrzymie możliwości inscenizacyjne.
A.K.
Niejasne przestrzenie - wymaga bardzo plastycznego myślenia o przestrzeni lub świetnego porozumienia ze scenografem.
K.W.
UWAGI DODATKOWE
Traktuję to jako proroctwo epoki stalinowskiej - wszechobecnego proletariatu.
Momentami przypomina styl Franza Kafki.
Dramat bardzo podobny do Wesela Wyspiańskiego.
D.G.
Tekst bardzo inspirujący, otwierający i dający do myślenia.
A.K.
Cała estetyka snu to bardzo pociągająca materia. Jest mi to bardzo bliskie, bo dość długo nie odróżniałam zdarzeń, które śniłam, od tych, które spotykały mnie w rzeczywistym świecie. Na pewno wróciłabym do obejrzenia filmu Incepcja. Myślę, że analizując tekst tego dramatu dobrze jest przypomnieć sobie swoje najbardziej realne sny, gdzie percepcja dawała się oszukiwać i kiedy można było tak balansować na granicy snu i nie-snu. Po to, aby zastanowić się co urealnia nam sny, czego są odbiciem lub pragnieniem.
Osobiście, uważam, że dramat zawiera w sobie atmosferę, poczucie, nieuchwytny element nastroju, jakie towarzyszą spektaklom Tadeusza Kantora.
K.W.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
DATA POWSTANIA
1925
WYDANIE
Kruszewska Felicja, Sen, Towarzystwo Wydawnicze „Bluszcz”, Warszawa, 1928
DOSTĘPNOŚĆ
Biblioteka Narodowa, polona.pl
PRAPREMIERA
27.03.1927, Teatr Reduta w Wilnie, reż. Edmund Wierciński
INNE WAŻNE REALIZACJE
17.09.1927, Teatr Nowy im. Heleny Modrzejewskiej w Poznaniu, reż. Edmund Wierciński - realizacja przeniesiona z Wilna 26.01.1974, Teatr Wybrzeże w Gdańsku, reż. Stanisław Hebanowski 10.04.1976, Teatr Rozmaitości w Warszawie, reż. Jerzy Dobrowolski
CIEKAWOSTKI
Realizacja Wiercińskiego w Wilnie była jego debiutem reżyserskim. Jako artystycznie sprzeczna z programowym realizmem Reduty pod rządami Osterwy, premiera doprowadziła do rozejścia się dróg obu artystów. Wierciński wraz z grupą aktorów przeniósł się do Teatru Nowego w Poznaniu, gdzie powtórzył realizację Snu.
