2: Wrzesława - królowa, księżniczka ruska Krysta - dworka królowej, kochanka króla
MĘSKICH
15: Bolesław Śmiały - król polski, lat 29-34 Bogumił - arcybiskup gnieźnieński, eremita z Dobrowa Stanisław - biskup krakowski, później kanonizowany Radosz, zwany Czwańko - błazen królewski, lat 19-24 Krzyżpień - chłop, wolny dziedzic z Dobrowa Brat Paweł - kleryk, zaufany arcybiskupa Zbilut - rycerz, posłaniec w misjach poufnych Domrad - jeden z bliskich dworzan króla Władysław Herman - książę na Płocku, młodszy brat króla Iziasław - były książę kijowski, wuj króla Wratysław - książę czeski, szwagier króla Jaromir - biskup praski, brat Wratysława Henryk - opat weltenburski, Niemiec Jastrzębiec Młodszy Jastrzębiec Starszy
DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH
4: Rycerz Polski - z drużyny Władysława Hermana Rycerz Czeski - z drużyny Wratysława Rycerz Niemiecki - po stronie Wratysława Dworzanin arcybiskupa + pachołkowie, dworki, rycerze, panowie, straż
ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH
Akt I, bez podziału na sceny i obrazy. Akt II, bez podziału na sceny i obrazy. Akt III, 2 Obrazy.
MIEJSCA AKCJI
Akt I - W Gnieźnie, w przeddzień koronacji Bolesława Śmiałego. Rok 1076, wilia Bożego Narodzenia. Izba w dworcu arcybiskupa Bogumiła. Słońce zachodzi. Akt II - Początek lipca 1077 roku. Komnata na Zamku krakowskim. Przez okno widać wspaniałą pogodę.” Akt III, Obraz 1 - Początek lata 1079 roku. Ta sama komnata na Zamku krakowskim co w akcie drugim. Zrazu pusta. Nacechowana popłochem i nieładem. Sakwy, otwarta skrzynia z porzuconą na jej brzegu odzieżą. Akt III, Obraz 2 - Majowy poranek roku 1081 w Dobrowie nad Wartą. Pustelnia w lesie.
ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY
Królewska rękawica, którą podnosi Krysta. Dzięki temu dowiadujemy się o romansie króla.
Foliały pergaminu i przybory do pisania, na których Bogumił z pomocą Czwańka zaczyna spisywać historię swoich czasów.
ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE
Kilka rymowanych piosenek śpiewanych przez błazna, w tym Serby się na Niemców gotowali…, którą Czwańko śpiewa w Akcie I i w Odsłonie 2 Aktu III.
JĘZYK
OGÓLNIE
Proza, przepleciona błazeńskimi piosenkami.
CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA
Język stylizowany na staropolski. Gdzieniegdzie wtrącenia z łaciny i niemieckiego.
Dramat świetnie rezonuje z historią współczesną (2015/2016). Obecna homogeniczność władzy podobna jest do monarchii, zwłaszcza, że prezydentem jest (były) reprezentant prawicowej, konserwatywnej partii rządzącej, która posiada sejmową większość. PiS napada, zajeżdża kolejne narzędzia sprawowania władzy: trybunał, policję, media etc. Co robić gdy napadają, gdy ograbiają, jak czeski Wratysław II, w imię obalenia poprzedniej, niedobrej władzy? Władza PO nie była co prawda tak mężna i odważna jak rządy Bolesława Śmiałego, ale obecna sytuacja przypomina tę z dramatu Dąbrowskiej. Co robić? A może humorem ich i zwadą i pieśnią. Jedno jest pewne, trzeba pisać świadectwa, bo inaczej nawet zdrajcy mogą zostać świętymi, na lata całe.
Ile prawd historycznych jesteśmy w stanie ze sobą pogodzić? Czyje fakty uznajemy za tzw. fakty autentyczne?
O władzy, jaką jest i jaką daje religia.
M.J.
Brak ciekawych powiązań ze współczesnością. Nie widzę wyraźnych możliwości do pokazania tego dramatu obecnie na scenie. Mocno archaiczny język również nie ułatwia tego zadania.
E.O.
Relacje polityki i kościoła katolickiego.
Znaczenie figury błazna dziś. Czym jest - zawód: błazen?
K.W.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE
Jak to zwykle bywa rola błazna jest świetnym materiałem do pracy. Czwańko jest dzieciakiem, ale takim, którym chce się być od zaraz.
Niestety kobiety się tu nie napracują.
M.J.
Brak uwag.
E.O.
Brak uwag.
K.W.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE
Dramat przedstawia jedenastowieczną rzeczywistość, dlatego warto byłoby się zastanowić jak go grać. Trudno jest mi wyobrazić sobie spektakl kostiumowy.
M.J.
Dramat ma wartość historyczną. Lepszy do czytania niż oglądania.
E.O.
Brak uwag.
K.W.
UWAGI DODATKOWE
Bardzo ciekawy i świetnie napisany tekst.
Dramat był zainspirowany przełomem, jakiego w spojrzeniu na historię XI w. dokonał Tadeusz Wojciechowski, swoimi Szkicami historycznymi z XI wieku (Wydawnictwo Poznańskie, 2004, ISBN: 83-7177-260-2).
Autorka w Przedmowie do wydania z 1957 r. opowiada o inspiracjach i materiale historycznym, który zaprowadził ją do napisania dramatu, po czym kwituje to kilkoma zdaniami: Taki jest materiał historyczny, z którego korzystałam pisząc mój dramat. Czy ten materiał jest niezbitą prawdą historyczną, czy dobrze umotywowanym postulatem historycznym, to mnie już, jako artystę, nie obchodzi ani nie obowiązuje. Taki właśnie materiał historyczny był dla mnie najbardziej przekonywający, trafiał najlepiej do mojej wyobraźni artystycznej i do mojego wyczucia realnej rzeczywistości historycznej.
Ciekawy materiał na film.
M.J.
Do napisania tego dramatu Dąbrowska wykonała ogromną pracę związaną z analizą esejów naukowych oraz literatury historycznej, o czym informuje w przedmowie.
E.O.
Przy realizacji potrzebne będzie zacięcie historyczne.
K.W.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
DATA POWSTANIA
czerwiec -sierpień 1945 r. (Materiał do dramatu „Stanisław i Bogumił” miałam częściowo przygotowany już w roku 1938.)
WYDANIE
Dąbrowska Maria, Dramaty, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 1957, Stanisław i Bogumił. Dramat wysnuty z dziejów jedenastego wieku, s. 181-272.
DOSTĘPNOŚĆ
w bibliotekach
PRAPREMIERA
26.06.1965 - Teatr Telewizji, reż. Jerzy Krasowski, w roli Bolesława Śmiałego - Ignacy Gogolewski, w roli Stanisława - Jan Kreczmar
INNE WAŻNE REALIZACJE
12.05.1966 r. - Teatry Dramatyczne (Teatr Polski) we Wrocławiu, reż.Krystyna Skuszanka, w roli Bolesława Śmiałego - Ignacy Gogolewski 25.06.1966 r. - Teatr im. A. Fredry w Gnieźnie, reż. Przemysław Zieliński
CIEKAWOSTKI
W 1971 roku powstał pełnometrażowy film fabularny w reżyserii Witolda Lesiewicza pod tytułem Bolesław Śmiały, w którym wykorzystano fragmenty dramatu Stanisław i Bogumił. W roli Bolesława Śmiałego wystąpił Ignacy Gogolewski.
